ABDULLAH ÇAĞRI ELGÜN & ŞAİRLER, YAZARLAR VE SANATÇILAR : ŞEHMUZ ÇİÇEK’İN HAYATI ve ESERLERİ ÜZERİNE , Abdullah Çağrı ELGÜN

22 Ekim 2016 Cumartesi

ŞEHMUZ ÇİÇEK’İN HAYATI ve ESERLERİ ÜZERİNE , Abdullah Çağrı ELGÜN

ŞEHMUZ ÇİÇEK’İN HAYATI

ve ESERLERİ ÜZERİNE

Abdullah Çağrı ELGÜN

HAYATI:

Şehmuz ÇİÇEK 01. 01. 1965 yılında Diyarbakır’ın Bismil İlçesinin Topraklı köyünde doğdu. Köyü Topraklı’da Taha ilkokulunu bitirdi. Çeşitli imkansızlıklar sebebiyle okuyamadı. “Eğer bir üniversite okusaydım, şiirin en mükemmelini yazacağımdan emindim.; ama çok okuyup, çok öğrenip kaliteli şiir yazmaya çalışıyorum.” diyor.

Ağustos, 2002 yılında “YASAK” adı ile çıkardığı ilk şiir kitabının altıncı sayfasında: Taha ilkokulunda iken öğretmenin sınıfa: “Bahar üzerine bir şiir yazın.” Dediğini bunun üzerine bütün sınıfın şiire konsantre olarak baharla ilgili şiirler yazdığını ve kendi şiirinin bütün sınıftakilerin şiirleri içerisinde beğenilerek takdir topladığını belirtir. Bunun üzerine o günden sonra içinde bir şiir yazma kabiliyetinin olduğuna inandığı halde, şiir yazmadığını; ancak TYB (Türkiye Yazarlar Birliği) Kayseri Şube Başkanı Sn. Hüseyin TÜRKMEN’in bir gün kendisine, kendi yazdığı bir şiir kitabı hediye ettiğini ve bunu okuduktan sonra şiire karşı merakının oluştuğunu ve ondan sonra şiir yazmaya başladığını anlatmaktadır

Kitabına isim olarak koyduğu şiir:

YASAK

Gebeler oldu kürtaj,

Anadan doğmak YASAK

Şoförler içmiş sarhoş.

Yollara çıkmak YASAK

Tek gözlü ev barınak,

El yağlı, paça ıslak.

On yaşta olduk çırak,

Bize okumak YASAK.

Her şey yarım yamalı,

Cevaplar hep “ama”lı,

Anlatımlar imâlı,

Bir şey anlamak YASAK.

İcat oldu internet,

Aşk değişti, oldu çet,

Bir sevgi, bin ihanet,

Kalpten inanmak YASAK..

İMF pazarlıkta,

Ürüne geldi kota,

Çiftçiler ağlamakta,

Tarla sulamak YASAK...

Derler örtülü yobaz,

Okulda Allah olmaz.

Fuhuşa yok itiraz,

İnançlı olmak YASAK

Ölü tabutta ezik,

Bekler manevî azık.

Çalarlar davul müzik,

Bir dua almak YASAK. (ÇİÇEK, Şehmuz.”YASAK” s.1-2)

ŞİİRLERİNDEN ÖRENEKLER:

Memleketin garip duruma değinerek, bunun nasıl bir adalet olduğunu, azınlığın gülerken çoğunluğun ağladığını; bunun nasıl bir memleket ki diyerek hayıflandığı; ve Batı sönerken Doğu’nun ağladığını anlatır.

Vatanın ihmal edildiğini, kanun ve kuraların ihlâl edildiğini; ve bunların bizde dururken dışarıdan ithal edildiğini anlatır.

MEMLEKET

Bu nasıl adalet böyle kardeşim?

Azı gülerken, çoğu ağlıyor

Bu nasıl memleket böyle kardeşim?

Batı sönerken Doğu ağlıyor.

Yıllarca, bu vatan ihmal edilmiş.

Kanunlar, kurallar, ihlâl edilmiş;

Ve bizde varken, ithal edilmiş.

Maden işlenmemiş dağı ağlıyor.

Dayılar, yeğenler çiftliği sanki,

Çalışmak istersin iş bulaman ki,

Bu vatan artık öyle vatan ki,

Ölüsü kurtulmuş sağı ağlıyor. (ÇİÇEK, Şehmuz.”YASAK” s.4)

Şair halkın dertlerinin içerisine öylesine girmiş, halkla öylesine iç içe yaşıyor ki çok iyi bir şekilde devlete gelir sağlayan kurumların dahi özelleştirilmesi, bu vesile ile işini kaybeden işçilerin durumu. İşsizler ordusuna katılarak çığ gibi büyüyen açlar ordusu...

Başa geçerek ben sizden biriyim diye seçilen vekillerin ve hele hele bakan olanların halkı hiçe sayan tavırları vatandaşın canına tak etmektedir. Şair ÇİÇEK bu duruma dayılar, yeğenler çiftliği olarak bakmakta, iş aradıkları halde iş bulamayan insanların durumlarını anlattır. Böyle bir vatanda sağ kalanların acı ve ıstırap içerisinde ağladıklarını; fakat ölenlerin kurtulduğunu anlatarak memleketin içinde bulunduğu çıkmazı ve devlet büyüklerinin bu ülkeyi nasıl çıkmaza sürüklemiş olduklarını göz önüne serer.

Gençlerin işsizlikten kurtulmak için iyi bir meslek sahibi olarak mezun oldukları, yüksek okul bitirdikleri hatta konusunda yüksek lisans yaptıkları halde iş bulamayan gençlerin içine düştüğü bunalımları ortaya koyar..

İSTANBUL

Yedi tepe değil artık yetmiş tepedir

Kar yağsa yere düşmez, insanları perdedir.

Kim görmüşse şaşırmış, hayrete düşmüş.

Bu kadar insanın ekmeği, rızkı nerededir?

Hey gidi İstanbul, hey gidi koca şehir!

Kimine ilaç oldun, kimine zehir.

Farklı renkler, kültürler sende toplanmış,

Bir yanın küfür kokuyor, bir yanın tekbir.

Ne kadar da çoktur, senin gökdelenlerin

Bir de gökleri delen o minarelerin.

Şairlere, yazarlara hep ilham olmuş,

Üsküdar’ın, Beyazıt’ın, Tophane’lerin.

Boğazın üstünde köprülerin kolyedir,

Sen tarih kokarsın, tarihler hep sendedir.

Masmavi denizin bir iniştir bir çıkış

Martıları şarkı, dağları bestedir. (ÇİÇEK, Şehmuz.”YASAK” s.18)

EZANLAR

Günde beş vakit okunur,

Şu Ezanlar şu Ezanlar

Yüreğe, ruha dokunur,

Şu Ezanlar, şu Ezanlar.

Allahü Ekber sedâsı

Siler gönüllerden pası,

Müminler’in parolası,

Şu Ezanlar, şu Ezanlar.

Asırlardır bıktırmayan,

Biri güneş biri Ezani

Müminleri safa dizen

Şu Ezanlar, şu Ezanlar.

Çan ne demek, boru nedir?

Davul zurna, arı nedir?

Bütün seslerden yücedir

Şu Ezanlar, şu Ezanlar. (ÇİÇEK, Şehmuz.”YASAK” s.63)

DELİ

Deliye her gün bayram,

Ben de bayram yapsaydım.

Cennette yeri sağlam,

Ah, bir deli olsaydım!

Deliler her gün güler

Keşke ağlamasaydım.

Ne dert bilir ne keder,

Ah, bir deli olsaydım!

Allah’ım huzurunda,

Tek mahcup olmasaydım,

Hayatın baharında,

Ah, bir deli olsaydım!

Sokakta köşelerde,

Dengesiz konuşsaydım,

Suali yok Mahşer’de

Ah, bir deli olsaydım! (ÇİÇEK, Şehmuz.”YASAK” s.66)

GÖNLÜMDEKİ ÜŞ SEVDA

Şu benim gönlümdeki üç sevda:

Biri sen, biri memleket biri Hüdâ,

Sen hayâlde, rüyada,

Memleket hatırada;

Ve Hüdâ: her nefeste her lokmada, her suda...

Şu benim gönlümdeki üç yanık:

Biri sen, biri memleket biri Hâlık,

Sen kalbimde bir ılık,

Memleket bir dalgınlık;

Ve Hâlık: Tüm canlıda tüm doğada, ustalık

Şu benim gönlümdeki üç ferah:

Biri sen biri memleket biri Allah,

Sen nefes açıcı ah!

Memleket mekan, dergâh;

Ve Allah: Dize tâkat, cana hayat; ve felâh (ÇİÇEK, Şehmuz.”YASAK” s.89)

ONUN GİBİSİN

Bazen yürekler: “ Küt, küt! ” atar ya?

Sen o atışların tek sebebisin

Sıcacık toprağa yağmur yağar ya?

İnan ki içimde onun gibisin.

İnsanlar değerli bir şey saklar ya?

Sen benim kalbimde öyle gibisin.

Güneş ufuktan öyle doğar ya?

İnan ki içimde onun gibisin.

Sensiz gözümde hiçtir bu dünya,

Sen bana her şeyden çok kıymetlisin

İnsan sevinçten bazen ağlar ya?

İnan ki içimde onun gibisin

Gözümde hayâl, uykuda rüya,

Bütün hayatımı süslemelisin

Baharda bahçeler güzel kokar ya?

İnan ki içimde onun gibisin

Şelâlede soğuk sular çağlar ya?

Sen yüreğimde bir aşkın yelisin.

Bir fidan yapraktan yeni çıkar ya?

İnan ki içimde onun gibisin. (ÇİÇEK, Şehmuz.”YASAK” s.92)

KİTAP HAKKINDA

Birinci kitabın baskı ciltleme ve kağıt kalitesi, ikinci kitap incelendiğinde daha orijinal güzel ve çekici. Kitap dışarıdan göründüğünde de adeta: “BENİ AL” diye yüzünüze bakıyor. Güzel bir ciltleme ve kolay kolay yırtılmayacak cinsten kapağa bir de selofon geçirilmiş ki kapağın yüzünü güzel gösteriyor.

Birinci kitapta masraftan kaçılmamış birinci hamur beyaz kağıt kullanılmış. Arka kapakta bulunan “YASAK” şiiri kitabın daha ele alınır alınmaz bir şiir kitabı olduğunu herkese duyuruyor. Bu bakımdan da mesaj veren bir kitap görünümünde.

Şair hakkındaki bilgiyi kitabın giriş sayfasında görebiliyoruz. Bu sanatçıyı tanıtmak için yeterli değil ise de kısa bir bilgi vermektedir.

EDEBÎ KİŞİLİĞİ:

Hayatı seven hayata İslâm duyuş düşünüz ve Mistizminin görüş, düşünüş ve anlayışı ile bakan bir halk adamı. Onun şiirlerindeki her bir mısra, hayatın içinden hayatın yaşanmış deney ve tecrübelerinin satırlara yansıması olarak görülür. Yazdığı şiirin konu başlıklarının hepsi yaşanan acıların, sevinçlerin, bayramların, açlığın, tokluğun, parasızlığın, zenginliğin çocukluğun, gençliğin, orta yaşlılığın, ihtiyarlığın sıkıntıları deney ve tecrübelerinden ibarettir.

O memleketin dört bir yanından yansıyan ıstırapları gönlünde hisseder, izler, gözlemler, görür, sentezler ve halkın sesini, duygularını duyuramadığı sesine tercüman olarak terennüm eder ve şiirlerine yansıtır.

Şiirleri, toplumun derlerinin sıkıntılarının kendi gönlüne yansıyan ışıkları, layihalarından ibarettir.

O her dem yenidir. Şiirlerinde orijinal buluşlar ona hastır. Şehmuz ÇİÇEK serbest tarz şiirle birlikte hece de yazıyor. Elimizde iki kitabı da bulunuyor. Şair şiiri yeni bir anlayış duyuş ve düşünüşle mısralaştırıyor. Şiirlerinin kimilerinin sonucunu kestirmek mümkün olmuyor. Her bölüm bizi başka sürprizle karşılıyor.

Şiirlerinde kullandığı dilde sade, açık ve kolay bir söyleyiş hakimdir.

ŞİİRLERİNDEKİ KONU ZENGİNLİĞİ

Şehmuz ÇİÇEK şiirlerinin tamamında hem serbest hem de heceyi deniyor. Konu bulmada sıkıntı çekmeyen sanatçı, mahalledeki fırıncı, sokaktaki dilenci, hamal, işçi, camilerimiz, orada okunan ezanlar, okullarımız, Allah, Peygamber ve hayata dair her şeyi şiirin konusu olarak seçiyor.

Şiirlerinde bu konuları öylesine bir bütünlük ve gerçeklik içerisinde veriyor ki sanki sizi bulunmuş olduğunuz mekândan alıp başka diyarlarda başka başka karakterlerde başka gezer gibi oluyorsunuz.

Şiirlerinde kullandığı Türkçe halkın çarşıda pazarda, sokakta kullandığı açık ve sade ve halk deyişleri olması sebebiyle hemen dikkat çekiyor.

Şair şiirlerindeki yeniliklerle adeta bir oya örüyor.

KİTABA ELEŞTİRİ:

Bütün kitaplarda görülen, bariz hataları bu kitapta da yeterinden fazla görmek mümkün oluyor. Kitapta imlâ ve noktalama rafa kaldırılmış. Kısaca imlâ ve noktalama, büyük harf küçük harf, işaretlerin yerli yerinde kullanımına hiç dikkat edilmediği görülüyor.

Arka kapakta yer alan ve kitaba adını veren “YASAK” şiirine, (ÇİÇEK, Şehmuz.”YASAK” s.1-2) kitabın hem içinde hem dışında olmak üzere iki yerde yer verilerek tekrarlanmıştır.

Kitabın arka iç sayfalarında da bir kısım şiir kitaplarında görülen reklamlara yer veriliyor. Bu ise kitabın ciddiyetine gölge düşürerek adeta gazete kağıdı gibi kitabı kıymetsizleştiriyor.

Kitapta dört sayfa bu reklama ayrılarak kitaba bir eziyet yapılıyor. Kitabın orjinalliği böylece kayboluyor.

Kitabın girişinde ilk sayfa boş bırakılmış bu güzel olmakla birlikte, ilk sayfaya yazarın adı soyadı yazılıp büyük bir boşluk bırakıldıktan sonra en alt tarafına: Birinci Baskı, baskı âdeti, yılı ve basıldığı yer yazılmalıdır. Böylece üst tarafa sanatçı kitabını imzaladığı kişiye rahatlıkla birkaç söz yazabilecek ve araştırma ve eleştirmenler de bu kitabın hangi yılda ne kadar çıkarılmış olduğunu görebileceklerdir.

Şairin kitabında bu duruma üçüncü sayfada yer verilmek istense de bu tam olarak yansıtılamamış. Şiir kitabının ismi aşırı bir büyüklükte yazılarak iki tire işaretinin arasına (-şiir-) şeklinde yazılmıştır ki bu büyük bir yanlışlıktır. Böyle bir durum ancak oranlı olarak iki parantez işareti arasında yapılmalıdır.

Bütün bu yazıların altına da bizim istediğimiz baskı yeri ve tarihi yazılmış; ancak baskı adeti yazılmamıştır.

Dördüncü sayfada sanatçının bir adresi, meil adresi ve daimi irtibat telefonlarına, kitabı isteme adreslerine, matbaa, basıldığı yeri dizgi, baskı, mizanpaj, tashihçi, kapak tasarım …vb.lerine de yer verilmelidir. Bunların bir kısmı ise yine gözden kaçırılıyor.

Yukarıda bahsedilenlerin sanatçıyı tanıtmak, kitabı araştırmacıların, yıllık yazarlarının, edebiyat tarihçilerinin, kütüphane katologcularının, bibliyografya yazarlarının ilgisine, araştırmasına hazır etmek için, gerekli bir ihtiyaç olduğunu söylemeliyiz.

Kitabın giriş bölümünde ve kitabın tamamında geçen: : Bağlaçlar, “ama, fakat, çünkü, böyle, böylece, … “ gibi bağlaçlardan sonra birinci cümle bittikten sonra noktalı virgül kullanılıp (;) ikinci cümleye küçük harfle başlanmalıdır. (Birici paragraf: Şairlik okumakla değil ama okumak…), Doğrusu: Şairlik okumakla değil; ama okumak… Aynı paragraf ikinci cümle: (..en mükemmelini yazacağımdan emindim. Ama genelde…) Doğrusu: ...en mükemmelini yazacağımdan emindim; ama genelde… gibi.

s.2(“Yasak” şiiri), manevi(manevî); s.3 (“Kudret” şiiri), melek(Melek); s. 5, kâbeye(Kâbe’ye); s. (“Sabır Yarap” şiiri, 6,7, yarâp (Yârap); …vb gibi. Kısaca kitapta imlâ ve noktalamaya yeteri kadar dikkat etmek, kitabı okuyan okuyuculara ve ana dilimiz Türkçeye hürmet, hizmet etmek bakımlarından her bir işareti yerli yerine oturtmak, bir vatan savunması gibi, sınırda nöbet bekleyen bir asker gibi kutsal bir görevi yerine getirmek kadar önemli ve gereklidir.

İkinci kitabı:

“Ağlamanın Ardından”

KİTABA ELEŞTİRİ:

Birinci kitapta söylenen şeyleri ikinci kitapta da tekrarlamaya gerek yoktur. Sanatçı birinci kitabın tecrübesizliğini üzerinden atmış, ikinci kitapta deney tecrübe ve bilgi sahibi olmuştur demek istesek de bu deney ve tecrübeyi bu kitapta da göremiyoruz.. Üstelik kitap “Edebiyat Yolcuları” adı verilen bir grup tarafından çıkartılıyor. Düzeltmeleri ise Türkçe bilgisine güvendiğimiz bir öğretmen tarafından yapılmış olmasına rağmen aynı yanlışlıkların bu sayfalara da yansıtılmış olduğunu üzülerek belirtmek zorundayım.

Şair bu kitabını üç bölüme ayırıyor: .”AĞLAMANIN ARDINDAN”, bölümünde toplam otuz beş şiir yer alıyor. “SIRLARIM MISRALARDA”, bölümünde yirmi beş şiir; “YENİLDİM BABA” bölümünde ise on üç şiire yer veriyor.

ŞİRLERİNDEN ÖRNEKLER:

SON

Sonbaharda doğmuşum,

Sonbaharın son ayında,

Kasımın son gününde.

Ben Bir SONUM…

Yirminci asrın son yıllarında,

Ücra bir kasabanın son köyünde,

Muhafazakâr bir ailenin son çocuğuyum.

Ben bir SONUM…

Ne Putperest’im ne Ata is’tim ne de Mason’um,

Son dinin mensubuyum.

Son Peygamber’in Ümmet’iyim.

Ben Bir SONUM…

Sonu berbat olan bir gidişattan,

Son anda kendime geldim.

Sonsuzluğa doğru gidiyorum

Ben Bir SONUM…

Bu benim son isteğimdir.

Son nefesimi verirken,

Son durağa götürün beni

Mezarımın üstüne kocaman bir “SON” yazın.

Ben Bir SONUM…

(ÇİÇEK, Şehmuz.”AĞLAMANIN ARDINDAN” s.5)

ÇAĞRI

Artık çok yaklaştın diyor, içindeki his.

Kollarım, bacaklarım güçsüz; gözlerimde sis.

Sen zaten beni bekliyordun, evvelden beri.

Şimdi ben de seni bekliyorum, çaresiz.

Ey, soğukların soğuğu!

Ey, acıların doruğu!

Ey, renkli perdenin!

Hazin kopuğu!..

Bir zamanlar dinçti, güzeldi bu beden.

Hep senden kaçıyordum, köşe bucak ben.

Şimdi kalmışken, bir kemik bir deri;

Seni çağırıyorum, gel; gel, acıları yok eden!..

Ey, zehirler gibi kokan!

Ey, ciğerleri yakan!

Ey, ilk perde!

Ve ey, son perde!..

(ÇİÇEK, Şehmuz.”AĞLAMANIN ARDINDAN” s.31)

AĞAÇ ve BEN

Senin yaprakların, çiçeklerin;

Ve meyvelerin.

Benim çocukluğum, gençliğim;

Ve evlâtlarım.

Sen , o şekilde varsın.

Ben, bu şekilde varım.

Sonrası son bahardı,

Yaprakların sarardı.

Ben de yaşlandım, saçım döküldü,

Gözlerim karardı;

Ve ölüm ikimizi de sardı…

Senin kefenin kardır.

Bezdir benim kefenim.

Ağlayanın kuşlardır.

Benim birkaç sevenim…

Seni bir adam keser;

Ve bir soba yakar.

Feryadın duman olur.

Göğe çıkar.

Belki beni cehennem;

Senin kadar bile direnemem.

Belki kitap olursun,

İçini doldurur güzel bir eser.

Hakk da beni affeder.

Cennetine götürür.

İçerim Âb-ı Kevser.

(ÇİÇEK, Şehmuz.”AĞLAMANIN ARDINDAN” s.32)

DAMLALAR

Önce, bulut damladı.

Sonra dam.

Berekettir damlalar.

Hüngür hüngür ağladı,

Kavuşamayan adam.

Hasrettir, damlalar…

Eriyince boynu bükük,

Yanan bir mum,

Aydınlıktır damlalar.

Bir hastanın kollarına,

Akınca serum,

Sağlıktır damlalar.

Ve bir Mümin,

Tesbihini çekince,

Yazarın kaleminden,

Mürekkep dökülünce,

Fikirdir, damlalar…

(ÇİÇEK, Şehmuz.”AĞLAMANIN ARDINDAN” s.33)

ALTMIŞ YAŞ

İki tane otuz yaş gitti.

Otuz iki tane diş gitti.

Ne anne kaldı ne baba ne yâr,

Bir koca ömrüm, beleş gitti.

Ne gözlerde nur ne kafada saç,

Kalmadı gâye kalmadı amaç.

Dostlardan sonra baş ucumda kalan,

Bir eski âsa bir torba ilaç.

Zaman şu anki zamanmış ancak.

Geride kalan hep yalanmış ancak,

Gezip dolaşanlar uyuyorlarmış.

Teneşire yatanlar uyanmış; ancak…

(ÇİÇEK, Şehmuz.”AĞLAMANIN ARDINDAN” s.34)

GÜNEŞ TUTULUR

Güneş tutulur,

Gün ortası gece olur.
Bir saatlik karanlık;

Kimilerini düşündürür,

Kimilerine eğlence olur.

Gönül tutulur,

Gecenin ortası gün olur.

Gözler kapağını açar;

Ve uyku tamamen kaçar.

Bir anlık tebessüm,

Gerisi hep hüzün olur.

Dilek tutulur.

Duaların içinden bir dua okunur.

İki madenî para,

Yapıştırılır bir mezara;

Ve bağlanan bir iki bez,

Umutsuzlara umut olur.

Zaman tutulur,

Çağların içinden bir ömür,

Seneler, aylar, haftalar,

Bir bakmışız düğündür.

Bir bakmışız son gündür…

(ÇİÇEK, Şehmuz.”AĞLAMANIN ARDINDAN” s.35)

RÜZGÂR

Nem çekti havalara,

Rüzgârlar bulut oldu.

Kuruyan topraklara

Bulutlar umut oldu.

Damla damla düşerek,

Bin türlü nebât oldu.

Boğazlardan geçerek,

Göğüslerde süt oldu.

Yemyeşil vadilerde

Kavak oldu, dut oldu.

Bazen bir tefter kalem,

Bazen ev, konut oldu.

Bir gün önce âsa idi,

Son günü tabut oldu…

(ÇİÇEK, Şehmuz.”AĞLAMANIN ARDINDAN” s.40)

SENİ GÖRDÜKTEN SONRA