ERGÜN VEREN’İN: “ANADOLU’DA HALK TAKVİMİ ve HALK METEOROLOJİSİ” ADLI KITABI Abdullah Çağrı ELGÜN

Ergün VEREN’İN: “Anadolu’da Halk Takvİmİ ve Halk Meteorolojİsİ”  Adlı Kitabı   

 Abdullah Çağrı ELGÜN

21 Ekim 1965 tarihinde Eskişehir doğdu. Ailesinin tek çocuğu olarak, ilk, orta ve lise eğitimini Eskişehir’de bitirdi.  Jandarma Astsubay okulunda askerî eğitim alarak  Jandarma Astsubayı olarak mezun oldu.

1983 – 2008 yılları arasında Türk Silahlı Kuvvetlerinde “Jandarma Astsubay” olarak yaptığı kamu görevinden sonra emekliye ayrıldı. Görevi gereği Anadolu da yaklaşık elli ilin il merkezleri ile birçok ilçe ve köylerinde belli sürelerle kamu görevinde bulundu.

1998 yılında Anadolu Üniversite Açık Öğretim Fakültesi, Halkla İlişkiler Bölümünü bitirdi. Gayrimenkul Danışmanlığı ve Sigorta Danışmanlığı ile Amatör Denizcilik alanlarında özel eğitim aldı. Kısa bir süre Halkla İlişkiler ve İletişim konularında özel sektör kuruluşlarına danışmanlık yaptı.

Bunlarla birlikte, Edebiyat, tarih ve halkbilimi alanlarına özel merakı bulunan Ergün VEREN’in,  yayımlanmış veya yayımlanmayı bekleyen çeşitli konularda makaleleri, denemeleri ile şiirleri ve araştırmaları bulunmaktadır. Evli ve iki çocukludur.

Üyesi Olduğu Sivil Toplum Kuruluşları

HKAK     (Halk Kültürü Araştırmaları Kurumu) (Yönetim Kurulunun 15.3.2010–10/2 Sayılı kararıyla)

İLESAM (Türkiye İlim ve Edebiyat Eseri Sahipleri Meslek Birliği) (Sicil No: 1577)

TEMAD  (Türkiye Emekli Astsubaylar Derneği) (Sicil No: 16–121)

Sanatçının eser çalışmaları devam etmekte olup; “Dünden Bugüne Takvimler” isimli, takvimlerin tarihi gelisimi ve çesitleri konulu, yazıları; 

Yayıma hazırlama çalısması devam eden “Bayraklar, Bayrak Bilimi ve Türk Bay­rağı”nın kökleri, tarihi gelişimi ile hakkındaki çeşitli iddia ve yakla­şımlar konulu araştırmalar;

 “Aklımın Ucunda” http://akliminucunda.net/ isimli e-dergide;

“Hikâyelernet.com” http://www.hikayeler.net/yazarlar/20116/ergun-veren/ ;

“Sombahar.com”;

http://www.sombahar.com/forum/index.php?PHPSESSID=0d8486e23d6117597755c408a5b36fc8&#11 isimli internet sanat ve edebiyat site­lerinde;

“Temad” Dergisinde http://www.temad.org/haberİdetay.asp?haberID=324;

“Eski-Yeni” isimli Eskişehir Valiliği Şehir Kültürü Dergisinde http://www.eskisehir.gov.tr/ yayınlanan yazı ve şiirleri;

Haberleşme Bülteni - Eskişehir Ticaret Lisesi 1982 yılı 6-B sınıfı mezunları arasında irtibatı ve bilgi akısını sağlamak için aylık olarak hazırladığı “6-B’LİLER” isimli haberleşme bülteni;

Makale -  “Milli Piyango Çekiliş Günleri İle “Sekiz Yıldız Ahkâmı” İnancı Arasındaki İlişki”; Uluslar arası hakemli BAL-TAM Balkan Türkoloji Araştırmaları Merkezi Dergisi; 

Makale -  “Tokat-Basçiftlik İlçesinin Halk Bilimi Yönünden İncelenmesi”

Makale -  “Eskişehir Odunpazarı Bölgesinde Çıngıl İnanması ve Uygulaması “ (Uluslararası hakemli MİLLİ FOLKLOR Dergisi)

Yazılı Kaynaklarda "Anadolu’da Halk Takvİmİ ve Halk Meteorolojİsİ" Adlı KitabınIN İçİnde Geçen Baslıklar: 

TAKVİM, ZAMANIN ÖLÇÜLMESİ (ZAMAN ÖLÇÜSÜ, KAVRAMLARI, GÜN, HAFTA, AY, YIL, YIL (MEVSİMLER), TAKVİM SİSTEMLERİ, 1 ÇEŞİTLİ MEDENİYETLER TARAFINDAN KULLANILAN TAKVİM TÜRLERİ ve TARİHİ GELİŞİMLER,  2 ON İKİ HAYVANLI TÜRK TAKVİMİ, 3 MISIR TAKVİMİ , 4 HİCRİ TAKVİM, 5 JÜLİEN TAKVİM, 6 GREGORİYEN, TAKVİM   HALK TAKVİMİ, HALK TAKVİMİNİN OLUŞUMUNDAKİ TEMEL   ETKENLER, HALK TAKVİMİNİN OLUŞUMU VE ÖĞELERİ , SAYILI GÜNLER, FIRTINA TAKVİMİ, BAYRAMLAR, DİNİ BAYRAMLAR, MEVSİMLİK BAYRAMLAR, Bahar Bayramları, Mevsimlik Bahar Bayramları, HIDIRELLEZ BAYRAMI, NEVRUZ BAYRAMI, Anadolu’da ve Orta Asya'da Nevruz Kutlamaları, HAYVANCILIK VE ÇOBAN BAYRAMLARI, Koç Katımı Törenleri, Saya Bayramı, Döl Törenleri, MİLLİ BAYRAMLAR, ÇEŞİTLİ FAKTÖRLERİN HALK TAKVİMİNE, YANSIMALARI, ÇESİTLİ DOGAL ve TOPLUMSAL OLAYLARIN YANSIMASI, TOPLUMA GİREN YENİLİKLERİN YANSIMASI, TOPRAGIN İŞLENMESİ ve EKİN ile İLGİLİ UYGULAMALARIN, YANSIMASI, YÖREDE EN ÇOK TARIMI YAPILAN, ÜRÜNDE BAKIM, OLGUNLAŞANI DEVŞİRME VE HARMANLA İLGİLİ UYGULAMALARIN, YANSIMASI, YÖREDE EN ÇOK YETİŞTİRİLEN HAYVANLA İLGİLİ, UYGULAMALARIN YANSIMASI, GENEL NİTELİKLİ OLGULARIN YANSIMASI, ANADOLU DISINDAKİ, BAZI TÜRK ve KARDEŞ, TOPLULUKLARDA HALK TAKVİMİ, ÇERKEZLERDE ESKİ TAKVİMLER, HAKAS TÜRKLERİNDE HALK TAKVİM ÇUVAŞ, KIRGIZ VE, YAKUT TÜRKLERİNDE HALK TAKVİM, TÜRKMENİSTAN’DA HALK, TAKVİMİ, HALK METEOROLOJİSİ, METEOROLOJİ, Yazılı Kaynaklarda Anadolu’da Halk Takvimi ve Halk Meteorolojisi, TÜRKİYE’DE METEOROLOJ TEMEL METEOROLOJİK BİLGİLER, TÜRKİYE İKLİMİ, HALK, METEOROLOJİSİ,  HALK METEOROLOJİSİNİN BÖLÜMLER, Güneş, Ay, Rüzgâr ve Bulutlara Dayalı Hava Tahmini  ve, İnanmaları, insan, Hayvan ve Bitkiye Dayalı Hava Tahmini ve İnanmalar.”

 

KİTAP HAKKINDA BİLGİ:

Kültür, bir insan topluluğunu, “Millet” yapan en önemli öğedir. Kültürel değerlere sahip çıkmak, yaşatmak ve gelecek nesillere aktarmak ise, vazgeçilemez bir gerekliliktir. Kültür ana başlığından aşağılara inildiğinde karşılaşılacak olan, halk kültürü ve onun ayrıntılarından olan “Halk Takvimi ve Halk Meteorolojisi” kavramlarına da bu bilinçle yaklaşılması gerekmektedir. Takvim yapraklarından hatırlanan bir tanımlamanın merak edilmesi ile başlayan bu çalışma da; kültürel değerlere sahip çıkmak, yaşatmak ve gelecek nesillere aktarmak bilincin benimsenmesi ve benimsetilmesi bakımından önem taşımaktadır. Bu bilinçle, hangi konu olursa olsun, tüme vararak incelenmesi insanı her zaman sağlıklı sonuçlara ulaştıracak, anlatma-anlaşılma ve neden-sonuç iliskisi kurma kolaylığı sağlayacaktır. Yapılan ve yaşanan her şeyden bir sonuç çıkarılması vazgeçilmez bir gerekliliktir. Bu çalışmada da çıkarılan sonuçlar aşağıya sıralanmıştır. Zamanın bölümlenmesi ve isimlendirilmesinde kullanılan gün ve ay, öğelerinin isimlerinin kökeninde dinsel etkilerin varlığı göze çarpmaktadır. Halk takvimi, Rumi Takvim esas alınarak uygulanmaktadır. Anadolu’da, eski hesaba göre, eski takvime göre diye söze başlayan anlatımlardan ve yazılı kaynaklardan bu konu açıkça anlaşılmaktadır. Yine, halk takvimi ile ilgili konulardan söz edilirken, “Çoban Hesabı”,

“Kocakarı Hesabı”, Ana Baba Hesabı”, “Sayılı”, “Hesaplı” tanımlamaları kullanılmaktadır. Halk takvimleri doğrudan ve öncelikle yaşanılan yörenin coğrafi özellikleri ile iklim koşullarını yansıtmaktadır Halk takviminde göze çarpan husus, katışık kültür etkenlerinin payıdır. Önek olarak, Mart ayına Mus bölgesinde İran asıllı bir dilden gelmekte olan “Adar” adı verilmektedir. Yine Anadolu’da pek çok yerleşim biriminde Pazar gününü belirtmek için yörelere göre “Gireyi ~ Giregi ~ Giregi ~ Gire ~ Girevü ~ Giri Giranvagün“ seklinde farklı söylenişleri olan kelimenin aslının “Giragi” oldugu ve Ermenice’den gelme bir kelime olup, Pazar günü anlamına geldigi bilinmektedir. Edirne-Uzunköprü bölgesinde 18 Ocak gününe “Tahta Atımı Günü” denilmektedir. Bunun kökeninde Hıristiyan inancından gelen suya haç atma uygulaması bulunmaktadır. Ayrıca, gün ve aylara verilen yerel adlar her yerleşim biriminde kendine özgü olup, bu adlar o yerleşim biriminin sosyal hayat, ticaret, tarım ve hayvancılık ugras ve yöntemlerinden kaynaklanmaktadır. (Gün adları olarak, yörede kurulan pazarların esas alınması; ay adları olarak da, tarımsal faaliyetlerin yapıldığı aylara, o tarımsal faaliyetin adının verilmesi gibi…) Nesilden nesle aktarılarak uygulana gelen halk takvimlerinde insanlar günleri, günlük yaşamlarında karşılaşacakları olumlu ya da olumsuz durumların sebebi olarak görmüşler, karşılaştıkları olumlu veya olumsuz durumlarında, o günün sonucu olduğu inancını geliştirmişlerdir.

Günleri uğurlu-uğursuz ya da is ve eylemleri yapma ya da yapmama zaman dilimi olarak belirlemişlerdir. Bu duruma gerek tarih sahnesine çıkışlarından bu yana Türklerde ve gerekse, Anadolu’nun her yöresinde ve her sosyal kesiminde hatta tarihin her döneminde rastlamak mümkündür. Günleri uğurlu-uğursuz olarak yorumlama ile ilgili olarak, Anadolu’nun her yöresinde inanış zenginliği göze çarpmaktadır. Çok farklı inanma ve uygulamalar var olmakla beraber, bir arada incelendiklerinde aralarında benzerlikler ve uygunluklar görülmektedir. Bu da inanma ve uygulamaların çok eski tarihlere dayandığını, zamanla ticaret, evlenme ve göç gibi nedenlerle yayılarak yerel olma özelliklerinin Anadolu’nun tümüne yakınında genel inanışlar haline dönüştüğünü ortaya koymaktadır. Tarihi kökleri çok eski çağlara uzanan Halk Takvimi ve Meteorolojisinin öğeleri ile inanma ve uygulamalarının, günümüze kadar ulaşmasında akıllara iki ayrı yöntemi getirmektedir.

Birincisi, yaşanılan yörede daha eski tarihlerde yaşamış medeniyetlerin mirası olarak nesilden nesle aktarılmasıdır. İkinci yöntem ise, bu bölgelere göçlerle gelip yerleşenlerin getirdikleri kültür öğeleridir. 

Sonuçta, günümüzdeki inanma ve uygulamaların, kültürel miras öğeleri ile taşınan kültürel öğelerin  karışımı olduğunu göstermektedir. Anadolu dışındaki Türk ve kardeş topluluklardaki “Halk Takvimi” ile ilgili inanma ve uygulamalar, Anadolu’daki uygulamalarda büyük benzerlikler görülmekte olup, bunların göçler yoluyla ulaştığı değerlendirilmektedir. Belirli zamanlarda ve periyodik olarak oluşan hava olayları, halk takvimi ve meteorolojisinde, daha ilerideki günler için ölçü alınmaktadır. Halk kültürünün öğeleri, uygulama ve inanmaları, pozitif bilimin dogması ve kurumsallaşmasında temel oluşturmaktadır. İnsanoğlu var olduğu zamandan itibaren yaşamını sürdürmesinin gereği olarak, meteorolojik tahmin ve uygulamalar ile inanmalar ortaya çıkmaya başlamıştır. Bunların pozitif birer bilim dalı haline gelmesinin ilk tohumlarının

ise, 16’ncı yüzyıldan itibaren atılmaya başlandığı görülmektedir. Bu ilk çalışmaların da yerel tahmin, inanma ve uygulamalardan elde edilen bilgi birikimleriyle başladığı bir gerçektir. Halk takvimi ve Halk Meteorolojisi, kırsal alanda tarım ve hayvancılığa dayalı ekonominin ağırlıklı oldugu, iklim sartlarının daha agır ve keskin yaşandığı karasal ve karasala yakın iklimin hüküm sürdügü yerlerde daha belirgin olarak bilinmekte ve uygulanmaktadır. Halk takvimini oluşturan öğeleri

incelendiğinde, soğuk günler ile dönemlere agırlık verildiği görülmektedir. Bunun da, soğuk iklim şartlarının hayatı olumsuz yönde etkilemesinin bir sonucu olduğunu ortaya çıkarmaktadır. Ayrıca, soguk iklim şartlarının bir an önce bitmesi beklentisinin psikolojik yansıması sonucuna varmaya da imkân vermektedir. Teknolojinin ve sanayileşmenin gelişmesi ve buna başlı olarak kentlesmenin artması ile bu inanma ve uygulamalar önemini yitirmekte, bilimsel tahmin ve tespitler ile uluslar arası düzeyde zamanın bölümlenme ve ölçülme kurallarına uyularak bu yöntemler kullanılmaktadır. Halk takvimindeki inan ve uygulamaların meydana geliş zamanlarında her yıl belli sürelerle sapmalar gözlemlenmektedir. Bu nedenle, halk takvimindeki günleri, dönemler olarak kabul edip tanımlamak daha gerçek sonuçlara ulaşılmasını saglayacaktır.) Çeşitli ülkelerdeki, “Halk Meteorolojisi” ile ilgili inanma ve uygulamalarla, Anadolu’daki inanma ve uygulamalarda büyük benzerlikler hatta birebirliklerin görülmesi, konuyu kapsamlı ve uluslar arası boyutta araştırılması gerekliligini ortaya koymaktadır. Anadolu’nun çesitli yerlesim birimlerindeki “Halk Takvimi” ile

ilgili inanma ve uygulamalarla anlatılan efsanelerde bazı ayrıntılar dışında büyük benzerlikler görülmekte olup, ortak bir halk takvimi olusturmaya dahi imkân vermektedir. Bu sonucu desteklemek amacıyla örnek bir “Anadolu Halk Takvimi” oluşturulmuştur.

Yazar kitabında bir çok konuyu aydınlatarak geçmişten geleceğe ışık tutuyor.

Türkçe,  Mogolca,  Çince

1 Sıçgan (Sıçan) Khuluguna Chou Tseu

2 Ud (Sıgır) Uker Niou Tch’eou

3 Bars (Pars) Bars Hou Yin

4 Tavısgan (Tavsan) Toolai Tou Mao

5 Lu (Ejder) Loo Long Tch’en

6 Yılan (Yılan) Makkoi Chö Sseu

7 Yond (At) Morin Ma Wou

8 Koy (Koyun) Khoin Yang Wei

9 Biçin (Maymun) Meçin Heou Chen

10 Taguk (Tavuk) Takıya Ki Yeou

11 İt (Köpek) Mokkai K’iuan Sin

12 Tonguz (Domuz) Khokai Tchou Hai

Bayramlar

Dini Bayramlar

Mevsimlik Bayramlar

Hıdırellez Bayramı

Nevruz Bayramı

Hayvancılık ve Çoban Bayramları

Milli Bayramlar

Dini Bayramlar da ayrı ayrı ele alınarak kitabında türk kültürünün geçmişini aydınlatmakta ve geleceğe ufuk açmaktadır. 

YAZAR HAKKINDA BASINDA ÇIKAN YAZILAR:

Hikayelernet.com http://www.hikayeler.net/yazarlar/20116/ergun-veren/

Kişisel sayfasında yazı ve şiirleri yayımlanmaktadır.

  http://www.sombahar.com/forum/index.php?PHPSESSID=0d8486e23d6117597755c408a5b36fc8&#11

Kültür Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayınlar Daire Baskanlığı			22.07.2008 “….. Çalısmanız Türk dili ve edebiyatı alanına sağlayacağı katkılar açısından memnuniyetle karsılanmıstır. …”
Prof.Dr.Gürbüz ERGİNER Ankara Üniversitesi Dil-Tarih ve Coğrafya Fakültesi Halk Bilimi Bölümü, Etnoloji ABD Bsk. (28.03.2009 günü Vefat etti.)		Sayın Veren “Mektubunuz beni heyecanlandırdı. Çalısmanızı elbette görmek isterim. Hangi anlamda olursa olsun katkım olabilirse bundan onur duyarım.-Gürbüz Erginer” 24.07.2008 07/10/2008, 10;30 Üniversite ana bina 308 nolu odasında görüsüldü. Kitabı inceledi. Yorum, öneri ve değerlendirmelerde bulundu, ayıklanması gerekenler ile yeni eklenmesi gereken hususları not ettirdi. Kitabın yeni ismini dahi önerdi. Ancak kitabı bitirip kendisine takdim etmeme ömrü yetmedi.
Prof. Dr. Erman ARTUN Çukurova Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Türk Dili Edebiyatı Bölümü Türk Halk Edebiyatı ABD Öğretim Üyesi erartun@cu.edu.tr		Sayın Veren, Halk kültürü konusunda yaptınız çalısmalardan dolayı sizi kutlarım. Bizim bu konuda arastırmaların yer aldığı bir sitemiz var orada da çok kaynak bulabilirsiniz.(http://turkoloji.cukurova.edu.tr ve   (http://turkoloji.cukurova.edu.tr/erartun/indekx.htm Esenlikler dilerim. Erman ARTUN 21.10.2009
Prof.Dr. İrfan Ünver NASRATTINOĞLU Halk Kültürü Arastmlr Kurm.Bsk.		Sayın  Ergun Veren öncelikle, gerçekten değerli bir çalısma yapmıs olmanızdan dolayı sizi kutluyorum. Kitabınızı incelenmek üzere gönderdiğiniz kisilerin hepsi de dostlarımdır. Rahmetli gürbüz erginer'i de talabeliğinden beri tanırdım. Genç yasta kaybettik. (allah rahmet eylesin) erman artun'un değerlendirmesi sizin için önemlidir. …. Sizi tekrar tebrik ediyor; gözlerinizden öpüyorum. İrfan Ünver Nasrattınoğlu  20.11.2009 (Sayın İrfan Ünver Nasrattınoğlu,’nun destekleriyle İLESAM, TÜRKİYE HALK KÜLTÜRÜ ARASTIRMALARI KURUMU’na üye olunmuş, bir çok bilim-kültür insanı ve saygın dergiler ile tanısılmıs, makalelerin yayınlanması sağlanmıs, kendisinin bir çok kitabı armağan olarak alınmıştır.)
Yrd. Doç. Dr. Lütfi SEZEN Atatürk Üniversitesi Kâzım Karabekir Eğitim Fakültesi Türkçe Eğitimi Bölümü Öğretim Üyesi İs: 0442 213 70 11–16 Ev: 0442 236 02 03 www.lutfisezen.8m.com lsezen@atauni.edu.tr		“Ergün Bey, Çalısmanızı beğendim. Devamını diler, tebrik ederim. Selam, sevgi ve saygılarımla…. Dr.Lütfi Sezen” 06.11.2009 (Sayın Lütfi Sezen, 06.11.2009 tarihinde “Değerli Arastırmacı Ergün Beye…” imzalı ANILARIYLA BİR ÜNİVERSİTENİN KURULUS SANCILARI isimli kitabını postayla yollamıstır.)
Yrd. Doç.Dr. Serhan Alkan İSPİRLİ Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Eğitimi ABD Öğretim Üyesi serhanispirli@atauni.edu.tr serhanispirli@mynet.com İş:04422137011/122		“Ergün Bey, Kitabınız dün elime ulastı. Ne diyeceğimi bilemiyorum. Son derece güzel bir arastırma yapmıssınız. Bizim yüksek lisans veya doktora öğrencilerimize göstermek lazım akademik bir arastırma nasıl olur diye. Baskısı da fevkalade olmus. Ellerinize sağlık. Ayrıca bayraklar üzerine bir çalısmanız varmıs. Geçen sene bir tez öğrencime bayrakları ve bir diğerine de dünya millî marslarını çalıstırmıstım. Umarım bulurum da size ulastırabilirim. iyi çalısmalar ve iyi günler dileklerimle. Serhan Alkan İspirli” 27.10.2009

İRTİBAT ADERESİ ve TELEFONLARI:

Cep Tel :  (532) 465 74 82

E-Posta: ergunveren@hotmail.com

ESERLERİ :

1)  1979, VEREN, Ergün,  “Güzünden 1982 Baharına”, Eskişehir Ticaret Lisesi 1982 yılı 6-B sınıfı mezunları konulu ANI çalışması, Türkerler Kitap Kırtasiye Dağıtım San. Ve Tic.Ltd.Şti.M. Fevziçakmak Cd. No: 1/D Beşevler/ANKARA

2) 2009, VEREN, Ergün,  Kitap  “Okyanusu Göle Sığdırmaktır” ( Şiir)  ISBN: 975–60560678-0-8, Türkerler Kitap Kırtasiye Dağıtım San. Ve Tic.Ltd.Şti.M. Fevziçakmak Cd. No: 1/D Beşevler/ANKARA

3) 2009, VEREN, Ergün, “Yazılı Kaynaklarda Anadolu’da Halk Takvimi ve Halk Meteorolojisi” Araştırma, ISBN: 975–60560678-1-5, Türkerler Kitap Kırtasiye Dağıtım San. Ve Tic.Ltd.Şti.M. Fevziçakmak Cd. No: 1/D Beşevler/ANKARA

FAYDALANILAN KAYNAKLAR : 

1)  1979, VEREN, Ergün,  “Güzünden 1982 Baharına”, Eskişehir Ticaret Lisesi 1982 yılı 6-B sınıfı mezunları konulu ANI çalışması, Türkerler Kitap Kırtasiye Dağıtım San. Ve Tic.Ltd.Şti.M. Fevziçakmak Cd. No: 1/D Beşevler/ANKARA

2) 2009, VEREN, Ergün,  Kitap  “Okyanusu Göle Sığdırmaktır” ( Şiir)  ISBN: 975–60560678-0-8, Türkerler Kitap Kırtasiye Dağıtım San. Ve Tic.Ltd.Şti.M. Fevziçakmak Cd. No: 1/D Beşevler/ANKARA

3) 2009, VEREN, Ergün, “Yazılı Kaynaklarda Anadolu’da Halk Takvimi ve Halk Meteorolojisi” Araştırma, ISBN: 975–60560678-1-5, Türkerler Kitap Kırtasiye Dağıtım San. ve Tic.Ltd. Şti.M. Fevziçakmak Cd. No: 1/D  Beşevler/ANKARA